προσβολές της τομάτας: περιγραφή και τρόποι αντιμετώπισης του Tuta absoluta(υπονομευτής των φύλλων της τομάτας)

Tuta absoluta
Ο υπονομευτής των φύλλων της τομάτας

Από πού ήρθε:

Το μικρό λεπιδόπτερο Tuta absoluta, είναι έντομο ιθαγενές της Λατινικής Αμερικής που πρόσφατα βρέθηκε στην χώρα μας, όπως και στις περισσότερες χώρες της Μεσογειακής λεκάνης.

Πού το βρίσκουμε;

Επισκοπήσεις που διενεργήθηκαν με εντολή του ΥΠΑΑΤ κατέδειξαν την καθολική εξάπλωση του εχθρού στην Ελληνική επικράτεια.

Τί ζημιές κάνει;

Το Tuta absoluta μπορεί να προσβάλλει την καλλιέργεια της τομάτας, της μελιτζάνας, της πατάτας και της πιπεριάς. Επίσης προσβάλλει αρκετά αυτοφυή (ζιζάνια), όπως τον στίφνο (Solanum nigrum), τον γιατράκο (Nicotiana glauca) και τον τάτουλα (Datura stramonium).

Το θηλυκό γεννά τα αυγά του στο μεσαίο ή στο κορυφαίο τμήμα του φυτού. Η μικρή κάμπια (προνύμφη 1ου σταδίου) όταν εκκολαφθεί ορύσσει στοές που στα αρχικά στάδια δύσκολα διακρίνονται. Το Tuta absoluta προσβάλλει τα φύλλα και σπάνια τους βλαστούς. Από καρπούς προσβάλλει μόνο της τομάτας. Ολοκληρώνει την ανάπτυξή του (νυμφώνεται) στο έδαφος, σπανιότερα στα φύλλα.

Είναι ένα ιδιαιτέρα επικίνδυνο έντομο. Σε έντονες προσβολές το σύνολο της φυλλικής επιφάνειας μπορεί να καταστραφεί μέσα σε λίγες μέρες προκαλώντας καθολική ξήρανση των φυτών και ολική απώλεια της παραγωγής. Επίσης, οι προσβεβλημένοι καρποί δεν είναι εμπορεύσιμοι και οι παραγωγοί πρέπει να τους απομακρύνουν και να τους καταστρέφουν επιμελώς.

Πώς είναι το Tuta absoluta;

Το ενήλικο είναι ένα καφέ-σταχτί πεταλουδάκι που δραστηριοποιείται την νύχτα. Την ημέρα κρύβεται και αν ενοχληθεί μπορεί να εντοπιστεί να πετά σε χαμηλό ύψος. Όμως πολύ δύσκολα ο παραγωγός μπορεί να αναγνωρίσει με σιγουριά το είδος από το ενήλικο.

Αντίθετα η προνύμφη (η κάμπια) εύκολα αναγνωρίζεται καθώς έχει στον προθώρακα (ακριβώς πίσω από το κεφάλι) μια σκουρόχρωμη γραμμή. τομάτας Εάν διαπιστωθούν στοές στην καλλιέργεια, πρέπει να ανοίξουμε προσεκτικά το φύλλο στο σημείο της προσβολής και να παρατηρήσουμε προσεκτικά την κάμπια. Το σκουρόχρωμο στίγμα είναι ορατό με γυμνό μάτι σε καλά ανεπτυγμένες προνύμφες (με μήκος περίπου 1 εκ.), διαφορετικά θα χρειαστεί ένας μικρός μεγεθυντικός φακός.

Πως μπορώ να διακρίνω το Tuta absoluta από άλλους εχθρούς που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα;

Λιριόμυζα (σιδηρόδρομος): Στα αρχικά στάδια, όταν η στοά είναι πολύ μικρή, δύσκολα κάποιος μπορεί να διακρίνει κάποια διαφορά μεταξύ των δυο εχθρών. Με προσεκτική παρατήρηση, θα διαπιστωθεί ότι τα σφαιροειδή αποχωρήματα είναι διατεταγμένα στο κέντρο κατά μήκος τις στοάς για την λιριόμυζα, ενώ για το Tuta absoluta, τα αποχωρήματα τοποθετούνται στην άκρη της στοάς ή έξω από αυτήν. Σε πιο προχωρημένες προσβολές το Tuta absoluta δημιουργεί θαλάμους που εύκολα διακρίνονται από τις στοές της λιριόμυζας.

Η προνύμφη της
Φθοριμαίας. Διακρίνεται
εύκολα από το Tuta absoluta
από τον χρωματισμό στον προθώρακα

Τα αρχικά στάδια προσβολής από Tuta absoluta και από Λιριόμυζα μοιάζουν πολύ. Τα σφαιροειδή αποχωρήματα μπορούν να βοηθήσουν για μια γρήγορη ‘αναγνώριση’ του εχθρού στον αγρό Άλλοι υπονομευτές φύλλων: Προβολές που διαπιστώνονται σε φυτά που δεν είναι ξενιστές του Tuta absoluta (π.χ. σπανάκι) οφείλονται σε άλλα είδη υπονομευτών (π.χ. Pegomyia spp.) που δεν θα πρέπει να ανησυχούν τους παραγωγούς. Οι προνύμφες τους δεν φέρουν το χαρακτηριστικό μαύρο στίγμα στον προθώρακα. Φθοριμαία της πατάτας: Τα συμπτώματα που προκαλεί το Tuta absoluta στην τομάτα είναι τα ίδια με αυτά που προκαλεί το συγγενές ιθαγενές είδος Φθοριμαία (Phthorimaea operculella). Η διαφοροποίηση των δυο ειδών στο χωράφι μπορεί να γίνει με ασφάλεια από τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της κάμπιας. Το χρώμα στο κεφάλι και στον προθώρακα είναι ομοιόμορφα σκούρο – καφέ για την Φθοριμαία σε αντίθεση με την Tuta absoluta που φέρει χαρακτηριστικό μαύρο στίγμα στον προθώρακα.

Πως μπορώ να προστατέψω την καλλιέργεια μου;

Η προσβολή μπορεί να καθυστερήσει ή/και να μειωθεί ακολουθώντας τους παρακάτω κανόνες:

1. Με καλό κλείσιμο των ανοιγμάτων του θερμοκηπίου (παράθυρα και αερισμός οροφής) με ειδικό εντομοστεγές δίχτυ.
2. Με εγκατάσταση προθαλάμου με διπλές πόρτες στα θερμοκήπια.

Με καταστροφή των αυτοφυών ξενιστών (ζιζάνια), στον περιβάλλοντα χώρο.

Με χρήση υγειών σποροφύτων (φυτωριακό υλικό με φυτοϋγειονομικό διαβατήριο).

Με αποφυγή της φύτευσης δεύτερης ευπαθούς καλλιέργειας σε θερμοκήπιο που προϋπήρχε προσβεβλημένη καλλιέργεια.

Πως μπορώ να εντοπίσω έγκαιρα την προσβολή;

1. Με φερομονικές παγίδες:
   • Οι φερομόνες ελκύουν μόνο τα αρσενικά και δεν θα αυξήσουν την προσβολή.
   • Η παρουσία αρσενικών στις παγίδες μάς προειδοποιεί για πιθανή επικείμενη προσβολή και μπορεί να παρατηρηθεί πριν από οποιαδήποτε εμφάνιση συμπτωμάτων προσβολής στην καλλιέργεια.
   • Τα θηλυκά και τα αρσενικά έντομα που τελικά επισκέπτονται την καλλιέργεια προσελκύονται από πτητικές ελκυστικές ουσίες που παράγονται αποκλειστικά από τα φυτά της τομάτας (ονομάζονται καϊρομόνες). Επομένως, αν παρατηρηθεί αύξηση στα επίπεδα προσβολής δεν θα σχετίζεται με την χρήση φερομονικών παγίδων στην καλλιέργεια.
2. Με σωστά σχεδιασμένο πλάνο παρακολούθησης της καλλιέργειας για νέες προσβολές:
   • Ο παραγωγός πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζει την προσβολή σε πολύ αρχικά στάδια, κάτι που είναι σχετικά δύσκολο, όπως προαναφέρθηκε και απαιτεί εκπαίδευση και εμπειρία.
   • Για το σχέδιο παρακολούθησης και τη συχνότητα των ελέγχων για νέες προσβολές, να συμβουλευθεί τον τοπικό γεωπόνο ή τεχνολόγο γεωπονίας που παρακολουθεί την καλλιέργεια.
   • Καλά εξασκημένοι γεωπόνοι μπορούν να εκτιμήσουν, ακόμα και χωρίς την βοήθεια μεγεθυντικού φακού, τα επίπεδα ωοθεσίας (πόσα αυγά έχουν τοποθετήσει πάνω στο φύλλο), που δίνει μια εκτίμηση της κατάστασης πριν την έναρξη της προσβολής.

Πώς μπορώ να αποφύγω την προσβολή;

Στην περίπτωση που εισέλθουν ενήλικα Tuta absoluta στην καλλιέργεια θα πρέπει να γίνει προσπάθεια να μειωθεί η προσβολή, μειώνοντας δραστικά τον αριθμό των αυγών που θα εναποτεθούν στην καλλιέργεια.

1. Με μείωση του αριθμού των θηλυκών που ωοθετούν (που γεννούν αυγά).
   • Με εντομοκτόνα: με βάση την ακμαιοκτόνο δράση των εγκεκριμένων χημικών σκευασμάτων.
   • Με παγίδες φωτός: Εφαρμόζεται στην γεωργική πράξη, όμως μπορεί να προσελκύσει έντομα από το εξωτερικό περιβάλλον. Υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις για αυτήν την μέθοδο.
2. Με απωθητικά σκευάσματα. Δεν υπάρχουν ουσίες με επιστημονικά τεκμηριωμένη απωθητική δράση ή/και με έγκριση από το ΥΠΑΑΤ ως απωθητικά.
3. Με μείωση της ικανότητας ωοθεσίας.
   Επιτυγχάνεται με μαζική παγίδευση αρσενικών σε φερομονικές παγίδες νερού με επακόλουθο την αποφυγή γονιμοποίησης των θηλυκών. Εφαρμόζεται στην γεωργική πράξη χωρίς επαρκή επιστημονική τεκμηρίωση και χωρίς έγκριση από το ΥΠΑΑΤ.

Πως μπορώ να μειώσω την προσβολή;

1. Με μηχανική καταστροφή (μόνο σε αρχικά στάδια προσβολής). Με απομάκρυνση και επιμελή καταστροφή προσβεβλημένων καρπών, φύλλων και βλαστών.
2. Με εγκεκριμένα χημικά σκευάσματα.
   
   Στον Πίνακα που ακολουθεί θα βρείτε τα σκευάσματα που έχουν πάρει προσωρινή έγκριση από το ΥΠΑΑΤ για την αντιμετώπιση του Tuta absoluta. Ιδιαίτερη προσοχή να δοθεί στο διάστημα μεταξύ επέμβασης και συγκομιδής, όπως και στην δοσολογία σύμφωνα με τις οδηγίες της ετικέτας.

   

   (*): Τα σκευάσματα έχουν προσωρινή έγκριση 120 ημερών από το ΥΠΑΑΤ (τελευταία ενημέρωση 26-08-10)
   (**): Έλλειψη στοιχείων.

   
   
   Για την αποφυγή ανάπτυξης ανθεκτικότητας να γίνεται εναλλαγή σκευασμάτων με διαφορετικό τρόπο δράσης και να τηρείται ο μέγιστος αριθμός εφαρμογών ανά καλλιεργητική περίοδο. Σκευάσματα που ανήκουν στην ιδία ομάδα δράσης (στην πρώτη στήλη του πίνακα αναφέρονται 6 διαφορετικές ομάδες) δεν θα πρέπει να εναλλάσσονται μεταξύ τους αφού επιδρούν με τον ίδιο τρόπο στον εχθρό.
   Προσοχή!! Η αλόγιστη εφαρμογή χημικών σκευασμάτων:
   • έχει αρνητική επίδραση στους βομβίνους (κοινώς: σβούροι, μέλισσες) που χρησιμοποιούνται για την επικονίαση των φυτών στην θερμοκηπιακή καλλιέργεια τομάτας,
   • επιταχύνει στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας από τον εχθρό μειώνοντας την δραστικότητα των εντομοκτόνων και
   • επιβαρύνει το προϊόν και το περιβάλλον.
3. Με φυσικούς εχθρούς.
   
   
   

   

   Macrolophus pygmaeus

   Από δημοσιευμένες μελέτες φαίνεται πως τα μη εξειδικευμένα αρπακτικά Nesidiocoris tenuis (Νεζιντιόκορις) και Macrolophus pygmaeus (Μακρόλοφους) δίδουν ικανοποιητική προστασία από το νέο εχθρό, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Καλά πειραματικά αποτελέσματα έχουν αναφερθεί και για τα παρασιτοειδή των αυγών, του γένους Τrichogramma (Tριχόγκραμμα), για σκευάσματα εντομοπαθογόνων νηματωδών του γένους Steinernema (Στεϊνερνέμα) και για σκευάσματα εντομοπαθογόνων μυκήτων (για τους οποίους ωστόσο απαιτείται έγκριση κυκλοφορίας).

   

   Nesidiocoris tenuis

   Προσοχή!! Tο Νεζιντιόκορις μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στη ντομάτα σε υψηλούς πληθυσμούς και όταν απουσιάζουν θηράματα για να τραφεί.
   Οι φυσικοί εχθροί μπορούν να ελέγξουν το έντομο, κρατώντας την προσβολή σε χαμηλά επίπεδα, για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς επανειλημμένες επεμβάσεις με χημικά σκευάσματα. Εφόσον επεμβάσεις με εντομοκτόνα κριθούν απαραίτητες, να επιλεχθούν δραστικές ουσίες με την μικρότερη δυνατή επίδραση στους ωφέλιμους οργανισμούς, όπως αναφέρονται στον Πίνακα.

Ενέργειες που πρέπει να γίνουν σε προσβεβλημένες καλλιέργειες.

Ωoθεσία από το Tuta absoluta πάνω σε φύλλο τομάτας

1. Απομακρύνουμε και καταστρέφουμε με κάψιμο ή με θάψιμο τα υπολείμματα της προσβεβλημένης καλλιέργειας, ώστε να περιορίσουμε την εξάπλωση του εχθρού σε γειτονικές καλλιέργειες. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε μπορούμε να στοιβάξουμε τα υπολείμματα σε σωρούς και να τα καλύψουμε ερμητικά με πλαστικά θερμοκηπίου για 2 μήνες. Οι ελεύθερες άκρες του πλαστικού να παραχωθούν επιμελώς.
2. Απολυμαίνουμε το χώρο του θερμοκηπίου πριν την νέα φύτευση. Η εφαρμογή ηλιοαπολύμανσης του εδάφους για 4 έως 8 εβδομάδες (ανάλογα με την εποχή εφαρμογής της) μπορεί να συντελέσει στη μείωση των πληθυσμών του εντόμου στο έδαφος του θερμοκηπίου, πριν την έναρξη της νέας καλλιέργειας τομάτας.

Γενικές παρατηρήσεις

Προς το παρόν η αντιμετώπιση του Tuta absoluta είναι σχετικά δύσκολη. Μόνο ο συνδυασμός διαφορετικών μεθόδων, στα πλαίσια της ολοκληρωμένης διαχείρισης των εχθρών της καλλιέργειας, μπορεί να δώσει ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα με χαμηλό κόστος.

Φωτογραφικό υλικό με μυκητολογικές ασθένειες μηλιάς και αχλαδιάς

botryosphaeria obtusa, σήψεις
botrytis cinerea, μετασυλλεκτική σταχτιά ή τερφρά
gloeodes pomigena, καπνιά
glomerella cingulata, πικρή σήψη

gymnosporangium fuscum, σκωριάσεις
monilinia laxa, φαιές σήψεις ή μονίλιες
nectria galligena, εξέλκωση βραχιόνων
penicillium expansum, κυανή σήψη
pezicula alba, ξηρές καστανές σήψεις
pezicula malicorticis, ξηρέ καστανές σήψεις
podosphaera leucotricha, ωϊδιο
septoria pyricola, σεπτορίωση
venturia inaequalis, φουζικλάδιο

The sensorial features of table olives

The sensorial features of table olives is determined directly by our sensorial organs, and impinge on the aspect, color, shape and size of this fruit, but also on the smell, taste, oral sensations that are perceived by tasting it. These are important evaluations, because the tasting technique is clearly based on the training of the sensitivity of our taste.

Now, besides the outside aspect (shape, size, consistency and color), the flavor, that is to say the whole of the smell, taste, tactile and kinesthetic perceptions, can identify and classify the sensorial profile of each olive. Having a general idea of the sensations can contribute to define, with good detail, the quality of the product in the eyes of the consumer who will buy it.

The INTERNATIONAL OLIVE OIL COUNCIL ( IOC )method for tasting table olives

The olive samples to analyze are collected in tulip glasses, which are traditionally used in oil tasting. The olives tasting normally take place at ambient temperature, around 20-22°C (68-72 F). If olives are in the brine, it is necessary that the liquid covers all fruits in the glass. however, before tasting, it is needed to know the list of descriptors formulated by IOC.

GLOSSARY

It is an authentic vocabulary, which can allow a meticulous assessment of the taste of table olives. As regards the evaluation form, a non structured scale is used, which includes the main attributes that define the sensorial quality.

• Acid: the taste sensation that qualifies the basic flavor determined by watery solutions of acid substances, such as citric, lactic and tartaric acid. It is typical of fermented olives.
• Adhesion: it is referred to the adherence of the flesh to the pit, indicating the resistance of the flesh to being detached from the pit, which can represent a defect
• Bitter: sensation typical of water solutions of substances such as quinin, caffeine, and others
• Aroma: the whole of perceptions related to the smell, both via direct smelling and retronasal perception; it reflects the transformation process of the olives
• Aspect: the global vision of the drupe, which can assess the integrity of the fruit, with special attention to the external layer of skin, considering the homogeneity of the caliber, the uniformity, dimension, and size of the olive. Defects include superficial abrasions, deformations, lack of homogeneity, abnormal spots, skin hardening (unless in the case of olives in the brine), gas bubbles, insects punctures.
• Color: intensity, and uniformity are considered, with respect to the outside surface of the fruit, that is to say the variety of the fruit, its maturation and the preparation technology.
• Crunchiness: kinesthetic property related to the strength which is necessary to break into pieces the olive with the molar teeth.
• Sweetness: sensation typical of water solutions of substance that do not give any sensation of bitterness.
• Hardness: tactile-kinesthetic property correlated to the strength which is necessary to press the olive between thumb and index finger. It can be low, medium, high. It is also the sensation perceived by the teeth: soft, firm or hard.
• Skin hardness: defect related to the hardness to break the skin when pressing with the incisor teeth
• Abnormal fermentation: Smelling sensation, perceived either directly or by retro nasal sensation, typical of putrid and butyric fermentation and of zapateria, provoked by Clostridium bacteria. It reminds of the odor of organic substance that are undergoing decomposition, such as butter, rotten leather, etc.
• Fibrous: defect due to the sensation of wooden flesh perceived while chewing the fruit.
• Cheese: smelling sensation typical of cheese, due to an abnormal fermentation of proteins.
• Taste: taste sensation typical of the transformation that the olive underwent. The receptors that are responsible for identifying the taste are localized in the mouth, especially on the tongue, and are activated by the compounds in solution while chewing the olive. The taste can identify one of the four basic flavors: sweet, salty, bitter, acid.
• Metallic: defect due to an excessive content in iron, caused by the preparation process of the olive
• Sludge: defect that is due to the flavor typical of sedimentation mud’s
• Mould: defect typical of the bad smell of olives which are affected by moulds and yeasts, after a prolonged conservation in excessively humid conditions, prior to the preparation of the olive
• Pasteurized: smell defect of the olives which underwent an xcessive thermal treatment
• Hot: prickly and aggressive tactile sensation, perceived in the oral cavity.
• Receptor: structure specialized to receive a stimulus in an excitable sensorial organ and convert it into a nervous flux.
• Rancid: smell defect typical of olives in an advanced oxidation state
• Salty: sensation typical of water solutions of salts such as sodium chloride
• Soapy: sensation that reminds the soap
• Spiccagnolo: term that indicates the easiness for the flesh to be detached from the pit
• Wine-vinaigre-like: smell defect typical of olives that were affected by fermentation, with the production of acetic acid, ethyl acetate and ethanol.
• Zapatería: defect typical of an unpleasant smell and taste, similar to the leather, due to bacteria Clostridium e Propionibacterium.

TASTING KEY STEPS

Once the terminology has been acquired, here are the steps to follow during olive tasting:

1. The tasting temperature of the olives has to be in the range 20-22°C (68-72 F).
2. The olives are put in the tulip glass used for oil tasting, using wooden or metal toothpicks.
3. The number of olives to put in each glass depends on their caliber, from about 7 (small and medium size olives), to 2 or 3.
4. Assess the aspect of olives.
5. Assess the smell, taste and retrosmell properties of the fruit, by chewing.
6. Assess the structure and consistency of the olives, by chewing.
7. Fill the evaluation form, grading the intensity of the perceptions, on a scale from 0 to 10.

Κλαδέματα οπωροφόρων

Ορισμός

Η δενδροκομική εργασία με την οποία αφαιρούνται τμήματα του δένδρου για την επίτευξη ισχυρού σκελετού σε κατάλληλο σχήμα και διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ βλάστησης και καρποφορίας

Σκοπός

καλλιεργητής πρέπει να αποφασίσει για το είδος, την ποικιλία και το υποκείμενο που θα φυτευτεί κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού πρέπει να υιοθετηθεί ένα κατάλληλο σύστημα διαμόρφωσης με σκοπό να ελεγχθεί το τελικό μέγεθος και σχήμα του δένδρου. Οι αποφάσεις θα αφορούν περίοδο 15-30 ετών και κάθε αλλαγή μετά τη βασική διαμόρφωση του δένδρου θα διακόψει την παραγωγή. στη σύγχρονη δενδροκομία με την εισαγωγή των πυκνών φυτεύσεων το κλάδεμα αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία και οι αντικειμενικοί του σκοποί έχουν τροποποιηθεί κύρια επιδίωξη του σύγχρονου κλαδέματος είναι η κατά το δυνατόν πρωιμότερη είσοδος των δένδρων στην καρποφορία (μικρή περίοδος νεανικότητας), έστω και αν αυτό είναι σε βάρος της μακροβιότητας του δένδρου

Εργαλεία κλαδέματος

• κλαδευτικό ψαλίδι
• κλαδευτικό πριόνι
• σκάλες ανάλογα με το μέγεθος του δένδρου
• ψαλίδια που λειτουργούν με πεπιεσμένο αέρα σε ένα δοχείο προσαρμοσμένο στο γεωργικό ελκυστήρα
• μηχανοκίνητα αλυσοπρίονα

Βασικές αρχές κλαδεύματος

• το κλάδεμα αφαιρεί φυτική μάζα και έτσι τα κλαδεμένα δένδρα είναι μικρότερα σε σύγκριση με τα ακλάδευτα
• η αφαίρεση μέρους της κόμης περιορίζει την έκταση του ριζικού συστήματος
• όσο πιο αυστηρές γίνονται οι βραχύνσεις τόσο το μήκος της νέας βλάστησης είναι μεγαλύτερο και η γωνία με τον κεντρικό βλαστό είναι μικρότερη
• καθυστερεί την είσοδο των νεαρών δένδρων στην καρποφορία, ενώ στα δένδρα που καρποφορούν μειώνει τις αποδόσεις αυξάνοντας το ποσοστό των εμπορεύσιμων καρπών
• πρέπει να προσαρμόζεται στις ιδιαίτερες απαιτήσεις κάθε ποικιλίας αλλά και στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής, οι οποίες μπορεί να ευνοούν την βλάστηση και όχι τη καρποφορία
• το κλάδεμα διαμόρφωσης σχήματος γίνεται σε νεαρά δένδρα, ενώ το κλάδεμα καρποφορίας γίνεται σε ανεπτυγμένα δένδρα που έχουν μπει στην παραγωγή

Μήκος ριζών

Επίδραση του κλαδέματος στη βλάστηση των πλάγιων οφθαλμών

 Όσο πιο αυστηρή είναι η βράχυνση τόσο το μήκος της νέας βλάστησης είναι μεγαλύτερο

Επίδραση του κλαδέματος στη βλάστηση των πλάγιων οφθαλμών

Κλάδεμα διαμόρφωσης σχήματος

• Κύπελλο
• Παλμέτα
• Άτρακτος

Κύπελλο

• Φυτά με κοιμώμενο οφθαλμό ή ημι-ανεπτυγμένα κατά τη φύτευση
• Φυτά ανεπτυγμένα κατά τη φύτευση

Κύπελλο-Φυτά με κοιμώμενο οφθαλμό

• όταν ο βλαστός του εμβολίου αποκτήσει ύψος 40-50 cm αποκόπτεται σε ύψος 30 cm ώστε να προκληθεί έκπτυξη πλάγιων ταχυφυών βλαστών (αναστολή κυριαρχίας της κορυφής)
• γίνεται στο τέλος Μαΐου με αρχές Ιουνίου ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος για την ανάπτυξη των ταχυφυών βλαστών, οι οποίοι θα αποτελέσουν τους μελλοντικούς βραχίονες του δένδρου

Διαμόρφωση σε κύπελλο (2ο έτος)

Διαμόρφωση σε κύπελλο (3ο έτος)

Κύπελλο- Φυτά ανεπτυγμένα

• τα φυτά αποκόπτονται σε ύψος 40 cm, ενώ αν υπάρχουν ταχυφυείς βλαστοί σε απόσταση 5-10 cm από το σημείο τομής, αυτοί αποκόπτονται σε 2-3 οφθαλμούς για να ληφθούν βλαστοί που θα αποτελέσουν τους βραχίονες του δένδρου
• τον Ιούνιο σχεδόν όλοι οι βλαστοφόροι οφθαλμοί θα έχουν εκπτυχθεί σε ροζέτες φύλλων ή σε βλαστούς. Οι ανώτεροι οφθαλμοί δίνουν τους πιο ζωηρούς βλαστούς που σχηματίζουν μικρή γωνία με τον κεντρικό άξονα. Αυτοί είναι ακατάλληλοι συνήθως για βραχίονες και γι’ αυτό αποκόπτονται στα 5-7 cm για να αναπτυχθούν οι λιγότερο ζωηροί βλαστοί που βρίσκονται κάτω από αυτούς και σχηματίζουν μεγαλύτερη γωνία με τον κεντρικό άξονα του φυτού.
• επιλέγονται οι τρεις βραχίονες του δένδρου, οι οποίοι πρέπει να σχηματίζουν μεταξύ τους γωνία περίπου 120ο και με την κατακόρυφο γωνία 45-60ο και να είναι ομοιόμορφοι ως προς το μέγεθός τους
• με το αραίωμα αφήνετε τέτοιος αριθμός καρπών ώστε με το βάρος τους να αυξηθεί η γωνία του με την κατακόρυφο και να μειωθεί η δύναμη του
• ο πιο αδύνατος βραχίονας μένει ακλάδευτος και αφαιρούνται όλοι οι καρποί που θα σχηματιστούν για να τη μείωση της βλάστησης και αλλαγή της κατεύθυνσής του
• συνήθως οι βραχίονες κλαδεύονται σε απόσταση 60-70 cm από τη πρώτη διακλάδωση
• οι ετήσιοι βλαστοί που προορίζονται για βραχίονες τους κάμπτουμε με τεχνητούς τρόπους μετά την ολοκλήρωση του πρώτου κύματος βλάστησης
• επιπρόσθετα με χαραγή του φλοιού πάνω ή κάτω από ένα βλαστοφόρο οφθαλμό καθορίζει την ζωηρότητα του βλαστού που θα προκύψει

Κύπελλο ροδακινιάς

• κατά το δεύτερο χρόνο φροντίζουμε να σχηματιστεί ένας βλαστός στην επέκταση του κάθε βραχίονα και με ανάλογη κλίση, ενώ στα πλάγια από την ίδια πλευρά του κάθε βραχίονα αφήνετε ένας καλά ανεπτυγμένος βλαστός, ο οποίος θα αποτελέσει ένα από τους υποβραχίονες του κάθε βραχίονα
• κατά το αραίωμα των ροδάκινων αφαιρούμε όλους τους καρπούς από τους βλαστούς που προορίζονται για υποβραχίονες, ώστε να μην αλλάξει η κλίση τους και για να αποκτήσουν ευρωστία
• Τον χειμώνα του 2ου έτους τέμνουμε τους βραχίονες σε απόσταση 60-70 cm από την τομή του προηγούμενου έτους ενώ στα πλάγια και σε αντίθετη κατεύθυνση από τον πρώτο υποβραχίονα αφήνουμε έναν καλά ανεπτυγμένο βλαστό που θα αποτελέσει τον δεύτερο υποβραχίονα του κάθε βραχίονα. Όπως και για τον πρώτο υποβραχίονα φροντίζουμε κατά το αραίωμα να μην αφήνουμε καρπούς στον βλαστό αυτό
• Με τον τρόπο αυτό στο τέλος του τρίτου χρόνου έχουμε σε κάθε δένδρο τρεις βραχίονες με δύο υποβραχίονες ο καθένας σε απόσταση 60-70 cm από τον άλλο βραχίονα και σε αντίθετη κατεύθυνση ώστε να καλύπτεται πλήρως όλος ο χώρος.
• Τα επόμενα χρόνια φροντίζουμε να κόβουμε τους βραχίονες σε ύψος που επιτρέπει την πραγματοποίηση των υπόλοιπων καλλιεργητικών εργασιών όπως το αραίωμα και η συγκομιδή με μικρό σχετικά κόστος

Κύπελλο μηλιάς

Κύπελλο ροδακινιάς

Κύπελλο στην κερασιά

Παλμέτα

• Παλμέτα με λοξούς βραχίονες
• Ελεύθερη παλμέτα

Παλμέτα μηλιάς-πυκνή φύτευση

• είναι σημαντικό να διατηρηθεί η κυριαρχία του κεντρικού οδηγού έναντι των πλάγιων βραχιόνων
• οι πλάγιοι βραχίονες πρέπει να έχουν αναλογικά μικρότερη διάμετρο σε σχέση με τον κεντρικό άξονα και να σχηματίζουν με αυτόν γωνία 40-60ο
• η μείωση των τομών έχει ως αποτέλεσμα το δένδρο να αρχίζει να παράγει νωρίς και έτσι μειώνεται η βλάστηση

Άτρακτος

Κλάδεμα καρποφορίας

• Χειμερινό κλάδεμα
• Θερινό κλάδεμα

Θερινό κλάδεμα

• αποσκοπεί στο φρενάρισμα της τάσης των δένδρων να δημιουργήσουν ζωηρή βλάστηση σε βάρος της καρποφορίας
• μειώνει την αύξηση πολύ περισσότερο από ίδιου βαθμού χειμερινού κλαδέματος, επειδή απομακρύνεται ενεργή φυλλική επιφάνεια και μειώνεται η συγκέντρωση θρεπτικών στοιχείων στους ξυλώδεις ιστούς
• κατάλληλο θερινό κλάδεμα αποτελεί συμπλήρωμα σε άλλες καλλιεργητικές πρακτικές για έλεγχο της ζωηρότητας των βλαστών
• βελτιώνει σημαντικά το χρωματισμό των καρπών σε δένδρα μεγάλης ζωηρότητας
• δένδρα μικρής ζωηρότητας δεν πρέπει να δέχονται θερινό κλάδεμα
• θερινό κλάδεμα πραγματοποιείται σε δένδρα καλής έως μεγάλης ζωηρότητας
• αντικειμενικός στόχος πρέπει να είναι η απομάκρυνση μη επιθυμητής, πολύ ζωηρής κατακόρυφης βλάστησης της τρέχοντος έτους με έμφαση στις κορυφές των δένδρων

Τρόπος εφαρμογής θερινού Κλαδέματος

• Κορυφολόγημα ετήσιων βλαστών
• Κλάδεμα στην κορυφή του κεντρικού άξονα
• Πρώιμα θερινά κλαδέματα
• Όψιμα θερινά κλαδέματα

Κορυφολόγημα ετήσιων βλαστών

• γίνεται τον μήνα Ιούνιο στην περίοδο των πιο μεγάλων ημερών
• τσίμπημα των νέων βλαστών που έχουν αποκτήσει μήκος περίπου 30 εκατοστά
• η επέμβαση αυτή βοηθά στον σχηματισμό ανθοφόρων οφθαλμών, κάτω από το σημείο της τομής

Κλάδεμα στην κορυφή του κεντρικού άξονα

• εφαρμόζεται στο τέλος Ιουνίου σε δένδρα που έχουν τάση για ζωηρή ανάπτυξη προς την κορυφή
• αφαιρούνται γύρω από την κορυφή όλοι οι νέοι βλαστοί. Η επέμβαση αυτή εξασθενεί την κορυφή προς όφελος των κατώτερων μερών του δένδρου και επιπλέον την έκπτυξη γύρω από την κορυφή νέων πιο αδύνατων βλαστών
• στις ποικιλίες που δεν έχουν την τάση ζωηρής ανάπτυξης προς την κορυφή συνιστάται ελαφρύ κορυφολόγημα των καρποφόρων κλαδιών που βρίσκονται κοντά στη βάση της κόμης του δένδρου και σχηματίζουν πολύ κλειστή γωνία με τον κεντρικό άξονα

Πρώιμα θερινά κλαδέματα

• η αφαίρεση λαίμαργων βλαστών με κατακόρυφη κατεύθυνση στο εσωτερικό του δένδρου απομακρύνονται τον Μάιο-Ιούλιο όταν έχουν μήκος 20-25 cm είτε με το χέρι είτε με κλαδευτικό ψαλίδι
• το εσωτερικό της κόμης του δέντρου διατηρείται ανοικτό για τη διείσδυση της ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ μειώνεται η ποσότητα του χειμερινού κλαδέματος

Όψιμα θερινά κλαδέματα

• εφαρμόζονται μετά τη διακοπή της βλάστησης
• στις φθινοπωρινές ποικιλίες μηλιάς ως κατάλληλος χρόνος θερινού κλαδέματος θεωρείται ο Αύγουστος
• βοηθά στον καλό χρωματισμό των καρπών αλλά και τον σχηματισμό ανθοφόρων οφθαλμών, αφού απομακρύνεται από τις κορυφές των δένδρων πολύ ζωηρή βλάστηση που σκιάζει

Χειμερινό κλάδεμα

• πραγματοποιείται από την πτώση των φύλλων το φθινόπωρο μέχρι την έναρξη διόγκωσης των οφθαλμών την άνοιξη
• σε περιοχές όπου η θερμοκρασία κατέρχεται σε χαμηλά επίπεδα και μπορεί να προκαλέσει ζημιά εφαρμόζεται όψιμα, επειδή οι τομές κλαδέματος καθιστούν πιο ευπαθείς τους βλαστούς στις χαμηλές θερμοκρασίες
• σε περιοχές που πλήττονται από ανοιξιάτικους παγετούς, το κλάδεμα μπορεί να πραγματοποιηθεί κατά την έκπτυξη των ανθοφόρων οφθαλμών. Με βάση το μέγεθος των ζημιών από τις χαμηλές θερμοκρασίες ρυθμίζεται ο βαθμός κλαδέματος

Χειμερινό κλάδεμα-Γιγαρτόκαρπα

πραγματοποιείται στην περίοδο του πλήρη λήθαργου, επειδή αυξάνεται ο κίνδυνος προσβολής των τομών του κλαδέματος από το βακτηριακό κάψιμο (Erwinia amylovora) εάν αυτό γίνει όταν ξεκινήσει η κίνηση των χυμών του δένδρου

Προϋποθέσεις εφαρμογής σωστού χειμερινού κλαδέματος

• γνώση τρόπου καρποφορίας
• γνώση τρόπου γονιμοποίησης (σταύρο-, αυτογονιμοποιούμενο)
• γνώση ικανοποιητικού ποσοστό καρπόδεσης (μηλιά 8-10%, αμυγδαλιά 50-70%)
• διάκριση βλαστοφόρων από ανθοφόρους ή μικτούς οφθαλμούς, όταν αυτοί είναι ακόμα σε λήθαργο εκτίμηση δυνατότητας παραγωγής του κάθε δένδρου και να αφήσουμε στο δένδρο ανάλογο αριθμό καρποφόρων οργάνων

Χειμερινό κλάδεμα μηλιάς-αχλαδιάς

• φέρουν την παραγωγή τους σε μικτούς οφθαλμούς που βρίσκονται επάκρια κοντών βλαστών (αιχμές, λαμβουρδες, ασκοί)
• τα καρποφόρα όργανα βρίσκονται σε ξύλο ηλικίας μεγαλύτερη των 2 ετών και τα δένδρα πρέπει να κλαδεύονται μάλλον ελαφρά για να αναπτύξουν τέτοιους κοντούς βλαστούς
• αυστηρό κλάδεμα έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία πολλών βλαστών μεγάλου μήκους, στους οποίους ο ακραίος οφθαλμός είναι βλαστοφόρος και όχι μικτός με αποτέλεσμα να μην έχουμε καρποφορία
• αφαιρέσεις-απαλείψεις βλαστών ηλικίας ενός έτους και άνω από τη βάση τους και λαίμαργων βλαστών
• σταδιακή απομάκρυνση βλαστών ηλικίας δύο ή περισσοτέρων ετών εφόσον έχουν μεγαλώσει αρκετά και με το βάρος των καρπών τους έχουν κλίση κάτω από την οριζόντια θέση
• αφήνονται σαν αντικαταστάτες ετήσιοι βλαστοί με κλίση 30- 45º ως προς την κατακόρυφο, οι οποίοι όταν δώσουν παραγωγή, με το βάρος των καρπών θα πάρουν περίπου οριζόντια θέση
• βραχύνσεις γίνονται σε βλαστούς ηλικίας μεγαλύτερης των δύο ετών και άνω (ποτέ σε ετήσιους βλαστούς) στα 2/3 του μήκους του βλαστού (κλάδεμα επαναφοράς)

Χειμερινό κλάδεμα ροδακινιάς

• τα άνθη της ροδακινιάς βρίσκονται κυρίως στα πλάγια ετήσιων βλαστών και οι καρποφόροι βλαστοί πρέπει να ανανεώνονται κάθε χρόνο
• επιλέγονται ετήσιοι βλαστοί μήκους 25-45 cm, οι οποίοι εκφύονται από βραχίονες και υποβραχίονες, σε αποστάσεις που δεν εμποδίζουν ο ένας τον άλλο όταν αποκτήσουν φυλλική επιφάνεια
• όσοι από τους επιλεγμένους βλαστούς έχουν μήκος μεγαλύτερο από 50 cm βραχύνονται αφαιρώντας μέρος του βλαστού.
• εάν υπάρχουν ταχυφυείς βλαστοί στους ετήσιους βλαστούς που επιλέγουμε, αυτοί πρέπει να αφαιρούνται γιατί δεν δίνουν ικανοποιητικής ποιότητας καρπούς
• εάν δεν υπάρχουν βλαστοί του επιθυμητού μήκους, τότε επιλέγονται και μικρότερου μήκους βλαστοί καθώς και λεπτοκλάδια
• οι υπόλοιποι βλαστοί, όπως κατεστραμμένοι ή προσβεβλημένοι από ασθένειες βλαστοί καθώς και εκείνοι που δεν έχουν σωστή κατεύθυνση απομακρύνονται
• το κλάδεμα ξεκινάει από τη κορυφή του βραχίονα προς τα κάτω, επιλέγοντας ένα βλαστό που να κατευθύνεται προς το εξωτερικό της κόμης και να είναι σε ύψος που καθιστούν ευκολότερες τις εργασίες του αραιώματος και το κλαδέματος
• οι ζωηροί (λαίμαργοι) βλαστοί με κατακόρυφη κατεύθυνση απομακρύνονται από τη βάση (μπορεί να γίνει με το θερινό κλάδεμα). Όταν αυτοί βρίσκονται σε κατάλληλη θέση, μπορούν να μείνουν για αντικατάσταση βραχιόνων. Στην περίπτωση αυτή αποκόπτονται σε ένα πλάγιο ταχυφυή βλαστό και απομακρύνονται κάποιοι από τους υπόλοιπους ταχυφυείς βλαστούς.