Πρακτικές και εύκολες δοκιμές της νοθείας στο μέλι

Νοθευμένο μέλι

Η μελάσα (σάκχαρα και νερό) είναι ένα άλλο υλικό που χρησιμοποιείται μερικές φορές στην νοθεία του μελιού. Εάν ένα φιτίλι βαμβακιού βυθίζεται στο καθαρό μέλι, και το ανάβεις, το μέλι καίγεται εύκολα. Εντούτοις, εάν αυτή η δοκιμή γίνεται με το αλλοιωμένο μέλι, η παρουσία νερού στο μέλι δεν επιτρέπει στο μέλι για να καίγεται, έτσι θα παραγάγει έναν ήχο τριξίματος.

Το νοθευμένο μέλι είναι λιγότερο πυκνό και έχει αρκετή υγρασία. Αν μια σταγόνα μελιού βουτηγμένη σε κρύο νερό παραμένει συγκρατημένη και δε διαλυθεί αμέσως, τότε το πιθανότερο είναι να πρόκειται για καθαρό μέλι. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί καλύτερα κοιτάζοντας προς το φως. Αν οι άκρες της σταγόνας αρχίζουν να ανοίγουν κατά τη βύθιση στο νερό, τότε το μέλι πολύ πιθανό να έχει νοθευτεί με ουσίες με αρκετή υγρασία.
Για την ακρίβεια σε ένα ποτήρι κρύο νερό:

α) το καθαρό μέλι χύνεται στον πυθμένα χωρίς να διαλύεται εύκολα.

β) και γμέλι αναμειγμένο με 70% σιρόπι ζάχαρης. Δε χύνεται όπως το μέλι και δημιουργεί αναταραχή και θόλωση σχεδόν στιγμιαία, ειδικά όταν ρίχνουμε μεγάλη ποσότητα και ανακινούμε ελαφρά το νερό. Το σιρόπι εναποθέτεται ανομοιόμορφα στον πάτο

δ) σε σκέτο σιρόπι ζάχαρης, η θόλωση είναι ακόμα πιο έντονη και δεν υπάρχει εμφανής εναπόθεση στον πάτο.

Το μέλι μπορεί επίσης να αλλοιωθεί με την προσθήκη ενός συγκεκριμένου ποσού αλευριού ή αμύλου, με σκοπό την αύξηση του βάρους και την λευκότητα του. Αυτού του είδους νοθεία μπορεί να ανιχνευθεί εύκολα με τη μίξη του μελιού με λίγο κρύο νερό. Εάν το μέλι περιέχει το αλεύρι ή το άμυλο, θα πέσουν στο πάτο του σκεύους, ενώ το ίδιο το μέλι διαλύει γρήγορα. Όταν το μέλι που αναμίχθηκε με το αλεύρι ή το άμυλο θερμανθεί, το μέλι υγροποιείται στην αρχή, και όταν ψυχθεί γίνεται πιο σκληρό.

Η προσθήκη της εμπορικής γλυκόζης στο μέλι μπορεί να ανιχνευθεί με μια δοκιμή ιωδίου. Ένα μικρό δείγμα του μελιού είναι αραιωμένο σε ίσο ποσό νερού. 1g ιώδιο και 3g του ιωδιούχου καλίου αναμιγνύονται με 50ml νερού και αυτό το διάλυμα προστίθεται έπειτα στο αραιωμένο μέλι. Εάν το μέλι περιέχει την εμπορική γλυκόζη, το μείγμα θα γίνει κόκκινο ή ιώδες λόγω της παρουσίας αποκαλούμενων κόκκινες δεξτρίνες που βρίσκονται σε τεχνητό προϊόν γλυκόζης.

Σε κάθε περίπτωση πάντως αν υπάρχει ένα ύποπτο μέλι, ειδικά όταν πρόκειται για μεγάλες ποσότητες (που σημαίνει μεγάλο κόστος) θα πρέπει να μένει χωριστά από άλλα μέλια μέχρι να γίνουν ακριβή τεστ σε κάποιο εργαστήριο ποιοτικού ελέγχου και χημικών αναλύσεων, με γνώσεις στα μελισσοκομικά προϊόντα.
Προσοχή λοιπόν στο τι πληρώνουμε και τι παίρνουμε.
Και να ξέρεται πως το Ελληνικό μέλι είναι το καλύτερο

Καλένγκ Μουανγκάλ
Γεωπόνος - ΓΠΑ

φωτογραφίες των βασικών εχθρών της ελιάς

ανοίξτε τον κάτω σύνδεσμο για να δείτε φωτογραφίες των βασικών εχθρών της ελιάς:

Σύνδεσμος
https://plus.google.com/photos/111534130314150270918/albums/5808074779396725505

Καλένγκ Μουανγκάλ
Γεωπόνος - ΓΠΑ

Οξύτητα του ελαιολάδου

Εισαγωγικά

Το ελαιόλαδο είναι μίγμα εστέρων της γλυκερίνης με οργανικά (λιπαρά) οξέα, κυρίως ελαϊκό (ακόρεστο), στεατικό και παλμιτικό (κορεσμένα). Οι εστέρες αυτοί, λόγω υδρόλυσης, διασπώνται εν μέρει σε γλυκερίνη και ελεύθερα οξέα. Η παρουσία ελεύθερων οξέων μειώνει την ποιότητα του ελαιολάδου.

Κύριος δείκτης ποιότητας του ελαιολάδου, αλλά και των άλλων λιπαρών ουσιών, είναι ο αριθμός υπεροξειδίου, που είναι το μέτρο του βαθμού της ταγγίσεώς του και στη βιομηχανία χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με την οξύτητα. Όμως στο εμπόριο ελαιολάδου έχει επικρατήσει να χρησιμοποιείται ως δείκτης ποιότητας η ογκομετρουμένη οξύτητα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός, ότι ο προσδιορισμός της ογκομετρουμένης οξύτητας στο ελαιόλαδο είναι πολύ πιο εύκολος από τον προσδιορισμό του αριθμού υπεροξειδίου. Η επί τοις 100 κατά βάρος περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε ελεύθερα οξέα ονομάζεται οξύτητα. Όταν στην ετικέτα του ελαιολάδου που αγοράζουμε αναγράφεται π. χ. οξύτητα 0,5 % κ. β. (5 γραμμές κατά τον παραγωγό ) αυτό σημαίνει ότι σε 100 g του ελαιολάδου, περιέχονται 0,5 g ελεύθερων λιπαρών οξέων.

Επειδή τα λιπαρά οξέα που περιέχονται σε κάθε δείγμα ελαιολάδου ποικίλουν ποιοτικά και ποσοτικά, για τον προσδιορισμό της οξύτητας του ελαιολάδου δεχόμαστε ότι η συνολική ποσότητα των ελεύθερων λιπαρών του οξέων υπάρχει αποκλειστικά με τη μορφή του ελαϊκού οξέος, CH₃(CH₂)₇CH=CH(CH₂)₇COOH ή πιο απλά C₁₇H₃₃COOH (Μ=282).

Για τον προσδιορισμό της ποσότητας των οξέων στο δείγμα του ελαιολάδου χρησιμοποιείται η μέθοδος της ογκομέτρησης εξουδετέρωσης. Το δείγμα διαλύεται αρχικά σε μίγμα αιθανόλης – αιθέρα και στη συνέχεια ογκομετρείται με πρότυπο διάλυμα NaOH και δείκτη φαινολοφθαλεΐνη.

-->

Διαδικασία

Α. Στο χημικό εργαστήριο

Ζυγίζουμε m = 10g ελαιολάδου μέσα σε κωνική φιάλη. Προσθέτουμε 25 ml αιθανόλης, 25 ml αιθέρα, και σταγόνες φαινολοφθαλεΐνης. Ανακατεύουμε καλά για τη διάλυση του ελαιολάδου και το ογκομετρούμε με διάλυμα ΝaΟΗ γνωστής μοριακότητας C (0,1Μ) μέχρι να εμφανιστεί το ρόδινο χρώμα στο διάλυμα.

Αν καταναλώθηκαν V ml από το διάλυμα του ΝaΟΗ τότε η οξύτητα του ελαιολάδου σε ελαϊκό υπολογίζεται ως εξής:
C₁₇H₃₃COOH + ΝaΟΗ → C₁₇H₃₃COOΝa + H₂O
n (mmol) οξέος = n (mmol) βάσης = C . V
m_{ελαϊκού} = C . V . 10^-3. 282 = 0,282C . V g
Οξύτητα % = (100 . 0,282 . C . V) / m = (28,3 . C . V) / m (g ελαϊκού / 100g ελαιολάδου)

Β. Στα ελαιοτριβεία και το εμπόριο

Στα ελαιοτριβεία και στο εμπόριο χρησιμοποιούνται:

• Ειδική μεζούρα για τη μέτρηση όγκου 11mL που αντιστοιχούν σε 10g δείγματος (11mL x 0,916 g/mL = 10 g).
• Ως διαλύτης συνήθως μόνο αιθανόλη.
• Έτοιμο τυποποιημένο διάλυμα NaOH 0,357 M. (H συγκέντρωση ΝaΟΗ είναι τέτοια που για κάθε mL που χρησιμοποιείται , για 10g δείγματος λαδιού, να αντιστοιχεί οξύτητα ενός βαθμού. Αυτό υπολογίζεται από την (1) με x = 1% , V = 1 mL, m =10 g και προκύπτει για το διάλυμα NaOH συγκέντρωση 0,357 Μ).

-->

Ποιότητες ελαιολάδου

1. Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο : είναι παρθένο ελαιόλαδο, δηλ. ελαιόλαδο που έχει παραχθεί μόνο με φυσικές και μηχανικές διαδικασίες, με τέλειο άρωμα και γεύση, με ελεύθερη οξύτητα όχι μεγαλύτερη από 0,8% και με άλλα χαρακτηριστικά σύμφωνα με αυτά που προβλέπονται στον Κανονισμό 2568/91 της Κοινότητας.
2. Παρθένο ελαιόλαδο : είναι παρθένο ελαιόλαδο, δηλ. ελαιόλαδο που έχει παραχθεί μόνο με φυσικές και μηχανικές διαδικασίες, με καλά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, με ελεύθερη οξύτητα όχι μεγαλύτερη από 2,0% και με άλλα χαρακτηριστικά σύμφωνα με αυτά που προβλέπονται στον Κανονισμό 2568/91 της Κοινότητας.
3. Ελαιόλαδο : είναι το μείγμα εξευγενισμένου ελαιολάδου και βρώσιμου παρθένου ελαιολάδου με οξύτητα όχι μεγαλύτερη από 1,5%. Το εξευγενισμένο ελαιόλαδο παραλαμβάνεται με εξευγενισμό (εξουδετέρωση, απόσμηση, αποχρωματισμό) του μειονεκτικού παρθένου ελαιολάδου.
4. Πυρηνέλαιο : είναι το μείγμα εξευγενισμένου πυρηνελαίου και βρώσιμου παρθένου ελαιολάδου με οξύτητα όχι μεγαλύτερη από 1,5%. Το εξευγενισμένο πυρηνέλαιο παραλαμβάνεται με εξευγενισμό του ακατέργαστου πυρηνελαίου.

Καλένγκ Μουανγκάλ
Γεωπόνος - ΓΠΑ

Αλατούχα εδάφη, Aλατούχα-νατριωμένα και Νατριωμένα εδάφη, Όξινα εδάφη

Προβληματικά εδάφη

Αλατούχα εδάφη
Aλατούχα-νατριωμένα και Νατριωμένα εδάφη
Όξινα εδάφη

Αλατούχα εδάφη

Αλατούχα θεωρούνται τα εδάφη που έχουν αγωγιμότητα του νερού του εδαφικού διαλύματος ECe μεγαλύτερη από 2 dS m-1. Τέτοια εδάφη έχουν πολλά προβλήματα για τις καλλιέργειες και χρειάζονται βελτίωση.
Δημιουργούνται κυρίως για 2 λόγους:

• Λόγω τοπογραφίας
• Λόγω αρδευτικού νερού

Τα προβλήματα που προκαλούν τα αλατούχα εδάφη είναι τα εξής:

• Μείωση παραγωγικότητας εδαφών
• Μείωση της διηθητικότητας των εδαφών – δυσμενείς φυσικές ιδιότητες
• Τοξικότητα αλάτων στις καλλιέργειες

Αλατούχα εδάφη λόγω τοπογραφίας

Ευπαθή είναι τα εδάφη, τα οποία είναι:

• Σε δέλτα ποταμών: αυτά εμπλουτίζονται με άλατα λόγω της γειτνίασης με τη θάλασσα.
• Χαμηλά στο ανάγλυφο: Συγκεντρώνονται τα απορρέοντα νερά, και όταν εξατμίζονται αφήνουν πίσω τους τα προηγουμένως διαλυμένα άλατα.
• Μικρής διαπερατότητας (κυρίως αργιλώδη): Το νερό εξατμίζεται πιο γρήγορα από ότι διηθείται, έτσι τα διαλυμένα άλατα συμπυκνώνονται.

Αλατούχα εδάφη λόγω νερού άρδευσης

Το νερό άρδευσης για να μην προκαλέσει προβλήματα, θα πρέπει να έχει EC_w έως 2 dS m^-1 και SAR (σχέση προσρόφησης νατρίου) μέχρι 8 (mEq L^-1) ^{1 / 2}.
Πρέπει να τονιστεί ότι αυτή η μέτρηση SAR υποτιμάει τη δραστηριότητα των ανθρακικών αλάτων στο νερό. Σε ουδέτερα προς αλκαλικά pΗ τα ιόντα HCO^3- δημιουργούν σταθερά σύμπλοκα με τα ιόντα Ca2+ και έτσι μειώνουν τη δραστηριότητα των Ca²⁺ στο νερό.

Ποιες συνθήκες οδηγούν στην αλάτωση

• Κακό νερό άρδευσης
• Κακή αποστράγγιση ώστε τα άλατα να ξεπλένονται

Για να προστεθεί αλάτι στο έδαφος θα πρέπει:
D_w * EC_w > D_wd * EC_wd
όπου D_w είναι η ποσότητα του νερού άρδευσης, EC_w η αγωγιμότητα του νερού άρδευσης, D_wd η ποσότητα του νερού στράγγισης και EC_wd η αγωγιμότητα του νερού στράγγισης.
Άρα τελικά στο εδαφικό διάλυμα ισχύει ότι
D_w * EC_w – D_wd * EC_wd
ΔEC_e = H * SP * ρ
όπου ΔEC_e είναι η μεταβολή της αγωγιμότητας του εδαφικού διαλύματος, H είναι το βάθος του εδάφους (cm), SP ο κορεσμός του εδάφους σε νερό (g 100g^-1) και ρ το φαινόμενο ειδικό βάρος του εδάφους (g cm^-3).
Φαίνεται ότι αν η ποσότητα του νερού στράγγισης αυξηθεί (δηλαδή αν γίνει καλή στράγγιση) η αγωγιμότητα του εδαφικού διαλύματος θα μειωθεί.

Κλάσμα στράγγισης

Είναι η ποσότητα νερού άρδευσης που χρησιμοποιείται για τη στράγγιση των αλάτων. δηλαδή το 15% του νερού άρδευσης να προορίζεται για το ξέπλυμα των αλάτων.

Αλατούχα-νατριωμένα και νατριωμένα εδάφη

Γενικά

Ca + Na⁺ = Na + Ca²⁺
Αν έχουμε αλάτωση του εδάφους, δηλαδή συμπύκνωση του εδαφικού διαλύματος αυτή η εξίσωση θα χωρίσει δεξιά. Τα Ca²⁺ θα χαθούν (θα δημιουργήσουν στερεές επιφάνειες με ανθρακικές ή θειϊκές ρίζες και θα καθιζάνουν ή αν βρέξει θα ξεπλυθούν). Έτσι πλουτίζεται η στερεή φάση σε Να⁺.
ESP ονομάζεται το ποσοστό κορεσμού του εδάφους σε Νa⁺ επί του ποσοστού του συνόλου των εναλλακτικών κατιόντων του εδάφους. Όταν ένα έδαφος έχει ESP > 15% τότε λέγεται νατριωμένο.
Έτσι έχουμε τα στοιχεία του κάτω Πίνακα: Προβληματικά εδάφη .

	ΕCw dSm-1	ESP %	pH	Φυσικές Ιδιότητες	Χημικές Ιδιότητες
Αλατούχα	> 2	< 15	Eλαφρώς Αλκαλικό	↑ Διηθητικότητα	↓ Γονιμότητα
Αλατούχα-Νατριωμένα	> 2	> 15	8,5	Όχι σίγουρο	↓ Γονιμότητα
Νατριωμένα	< 2	> 15	8,5 – 10	↓ Διηθητικότητα	↓ Γονιμότητα

Βελτίωση Αλατούχων-νατριωμένων και νατριωμένων εδαφών

Αυτό που πρέπει να αλλάξει σε αυτά τα εδάφη είναι:

1. Η συγκέντρωση των αλάτων (εναλλακτικά και εδαφικού διαλύματος) να μειωθεί
2. Η υψηλή υπόγεια στάθμη να ταπεινωθεί
3. Η συγκέντρωση του Na⁺ σε έδαφος και εδαφικό διάλυμα να μειωθεί
4. Η διηθητικότητα του εδάφους να αυξηθεί

Για την επίτευξη των 1 και 2 συζητήσαμε παραπάνω. Το 4 θα γίνει όταν επιτύχουμε στα 1, 2 και 3. Μένει, λοιπόν, να πούμε για το 3. Για να πετύχουμε το 3 εφαρμόζουμε γύψο στο έδαφος, ώστε να έχουμε ανταλλαγή Ca²⁺ και Na⁺ στις εδαφικές επιφάνειες. Έχουμε λοιπόν:
Na₂ + CaSO4.2H₂O = Ca + Na₂SO₄.2H₂O
Αυτό πρέπει να γίνεται με ταυτόχρονη έκπλυση για να ξεπλένεται το Na₂SO₄.2H₂O και η αντίδραση να χωρεί συνέχεια δεξιά.

Όξινα εδάφη

Γενικά

Όλα τα εδάφη κινδυνεύουν από οξίνιση. Όπου υπάρχει βροχή και έκπλυση αυτή η περίπτωση είναι πιθανή. Ιδίως με την ατμοσφαιρική ρύπανση, οι τάσεις αύξησης της οξίνισης των εδαφών συνεχώς αυξάνονται.

pH - Aνασκόπηση θεωρίας

Οξέα είναι οι ουσίες που δίνουν πρωτόνια:
Οξύ = Βάση + Η⁺
Για παράδειγμα:
HCl = Cl^- + H⁺

Ρυθμιστική ικανότητα και εδαφικό pH

Ρυθμιστική ικανότητα είναι η ποσότητα (σε mol L^-1) ενός οξέος ή μιας βάσης που χρειάζεται για να αλλάξει το pH ενός διαλύματος όγκου 1 L κατά 1 μονάδα. H ρυθμιστική ικανότητα του εδάφους εξαρτάται από αρκετές εδαφικές διεργασίες:

1. Αντιδράσεις οξέων με ανθρακικά άλατα του Ca²⁺ και Mg²⁺ .
2. Ανταλλαγή κατιόντων .
3. Αντιδράσεις οργανικής ουσίας. Αποτέλεσμα αυτού είναι να μειώνεται το αρνητικό φορτίο της οργανικής ουσίας καθώς το pH πέφτει.
4. Αντιδράσεις με οξείδια (πχ. αλουμινίου)
   Αποτέλεσμα αυτού είναι να αυξάνεται το θετικό φορτίο (ή το αρνητικό φορτίο γίνεται θετικό) των οξειδίων καθώς το pH πέφτει.
5. Υδρόλυση ορυκτών

Βαθμός κορεσμού σε βάσεις (ΒΚΒ)

Τα Ca²⁺, Mg²⁺, K⁺ και Na⁺ λέγονται βασικά κατιόντα . Τα Al³⁺, AlOH²⁺ και H⁺ λέγονται όξινα κατιόντα .
Όταν έχουμε ΒΚΒ › 80% τότε το έδαφος έχει pH περίπου 8

Διαδικασίες οξίνισης

• Οξέα στα νερά της βροχής: H₂CO₃, HNO₃, H₂SO₄, HCl
• Oξέα ατμόσφαιρας που προέρχονται από ρύπανση. Στο εδαφικό διάλυμα:
  CO₂+ H₂O = H₂CO₃
  SO₂ + H₂O = H₂SO₃ → H₂SO₄ (με προσθήκη Ο)
  SO₃ + H₂O = H₂SO₄
• Χημικά (πχ. λιπάσματα) που δημιουργούν οξύτητα. Στο έδαφος:
  NH₃ + 3O → NO^2- + H⁺ + H₂O
  NH₄⁺ + 3O → NO^2- + 2H⁺ + H₂O
  το οποίο ακολουθείται από
  ΗΝO₂ + O → HNO₃
• Στα φυτά: Αν οι ρίζες απορροφήσουν βασικά κατιόντα > ανιόντα, τότε το pH πέφτει. Αν οι ρίζες απορροφήσουν βασικά κατιόντα < ανιόντα, τότε το pH αυξάνεται. (Τα παραπάνω δεν ισχύουν αν η φυτομάζα επανέρχεται στο έδαφος). Αυτό, αν και είναι μηχανισμός αρνητικής ανάδρασης των οικοσυστημάτων, θα προκαλέσει απότομη οξίνιση στα εδάφη σε περίπτωση αλλαγής χρήσης γης από δάσος σε γεωργία.
• Οξειδοαναγωγικές διαδικασίες: Ισχύει ότι όταν έχουμε οξείδωση έχουμε πτώση του pH, ενώ με αναγωγή έχουμε αύξηση του pH. (Να ένας ακόμα λόγος για τον οποίο όταν ανεβεί η στάθμη των υπόγειων υδροφορέων, και άρα έχουμε αλάτωση, έχουμε και άνοδο του εδαφικού pH). Αυτό γίνεται με όλα τα λιπάσματα αμμωνίας και ουρίας.

Ποιες αρνητικές επιδράσεις έχουν τα όξινα εδάφη

Οξίνιση δηλαδή υψηλά Η+ στο εδαφικό διάλυμα προκαλεί μια προσρόφηση Η+ στο έδαφος. Τα βασικά κατιόντα περνάνε στο εδαφικό διάλυμα στην συνέχεια τα βασικά κατιόντα χάνονται μη αντιστρεπτά από το έδαφος είτε με έκπλυση είτε με απορρόφηση από τα φυτά όποτε μειώνεται και η γονιμότητα των εδαφών

Βελτίωση όξινων εδαφών

Γίνεται με εφαρμογή ασβέστη στο έδαφος. Υλικά ασβέστωσης είναι κυρίως το CaCΟ₃ και το CaO. Το πόσο ασβέστη θα εφαρμόσουμε εξαρτάται από τη ρυθμιστική ικανότητα του εδάφους.

Τελικά συμπεράσματα για τα προβληματικά εδάφη

Αν η χρήση γης αφεθεί ως έχει, αλλά στα εδάφη δεν γίνει καμιά άλλη ανθρωπογενής παρέμβαση, τότε:

• Σε εύκρατα κλίματα θα έχουμε πορεία οξίνισης των εδαφών
• Σε ξηρικά κλίματα θα έχουμε πορεία αλάτωσης και νατρίωσης των εδαφών

κλέβουν και τις ελιές από κτήματα

Ένα ρεπορτάζ για τα κρούσματα κλοπών ελιών στα κτήματα στη Χαλκιδική

Το πρώτο μαγαζί των Ελλήνων παραγωγών γίνεται πραγματικότητα ΠΡΑΤΗΡΙΟ & ΕΚΘΕΤΗΡΙΟ ebloko.gr

Για περισσότερες πληροφορίες, στην ιστοσελίδα:http://www.ebloko.gr

προσβολές της τομάτας: περιγραφή και τρόποι αντιμετώπισης του Tuta absoluta(υπονομευτής των φύλλων της τομάτας)

Tuta absoluta
Ο υπονομευτής των φύλλων της τομάτας

Από πού ήρθε:

Το μικρό λεπιδόπτερο Tuta absoluta, είναι έντομο ιθαγενές της Λατινικής Αμερικής που πρόσφατα βρέθηκε στην χώρα μας, όπως και στις περισσότερες χώρες της Μεσογειακής λεκάνης.

Πού το βρίσκουμε;

Επισκοπήσεις που διενεργήθηκαν με εντολή του ΥΠΑΑΤ κατέδειξαν την καθολική εξάπλωση του εχθρού στην Ελληνική επικράτεια.

Τί ζημιές κάνει;

Το Tuta absoluta μπορεί να προσβάλλει την καλλιέργεια της τομάτας, της μελιτζάνας, της πατάτας και της πιπεριάς. Επίσης προσβάλλει αρκετά αυτοφυή (ζιζάνια), όπως τον στίφνο (Solanum nigrum), τον γιατράκο (Nicotiana glauca) και τον τάτουλα (Datura stramonium).

Το θηλυκό γεννά τα αυγά του στο μεσαίο ή στο κορυφαίο τμήμα του φυτού. Η μικρή κάμπια (προνύμφη 1ου σταδίου) όταν εκκολαφθεί ορύσσει στοές που στα αρχικά στάδια δύσκολα διακρίνονται. Το Tuta absoluta προσβάλλει τα φύλλα και σπάνια τους βλαστούς. Από καρπούς προσβάλλει μόνο της τομάτας. Ολοκληρώνει την ανάπτυξή του (νυμφώνεται) στο έδαφος, σπανιότερα στα φύλλα.

Είναι ένα ιδιαιτέρα επικίνδυνο έντομο. Σε έντονες προσβολές το σύνολο της φυλλικής επιφάνειας μπορεί να καταστραφεί μέσα σε λίγες μέρες προκαλώντας καθολική ξήρανση των φυτών και ολική απώλεια της παραγωγής. Επίσης, οι προσβεβλημένοι καρποί δεν είναι εμπορεύσιμοι και οι παραγωγοί πρέπει να τους απομακρύνουν και να τους καταστρέφουν επιμελώς.

Πώς είναι το Tuta absoluta;

Το ενήλικο είναι ένα καφέ-σταχτί πεταλουδάκι που δραστηριοποιείται την νύχτα. Την ημέρα κρύβεται και αν ενοχληθεί μπορεί να εντοπιστεί να πετά σε χαμηλό ύψος. Όμως πολύ δύσκολα ο παραγωγός μπορεί να αναγνωρίσει με σιγουριά το είδος από το ενήλικο.

Αντίθετα η προνύμφη (η κάμπια) εύκολα αναγνωρίζεται καθώς έχει στον προθώρακα (ακριβώς πίσω από το κεφάλι) μια σκουρόχρωμη γραμμή. τομάτας Εάν διαπιστωθούν στοές στην καλλιέργεια, πρέπει να ανοίξουμε προσεκτικά το φύλλο στο σημείο της προσβολής και να παρατηρήσουμε προσεκτικά την κάμπια. Το σκουρόχρωμο στίγμα είναι ορατό με γυμνό μάτι σε καλά ανεπτυγμένες προνύμφες (με μήκος περίπου 1 εκ.), διαφορετικά θα χρειαστεί ένας μικρός μεγεθυντικός φακός.

Πως μπορώ να διακρίνω το Tuta absoluta από άλλους εχθρούς που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα;

Λιριόμυζα (σιδηρόδρομος): Στα αρχικά στάδια, όταν η στοά είναι πολύ μικρή, δύσκολα κάποιος μπορεί να διακρίνει κάποια διαφορά μεταξύ των δυο εχθρών. Με προσεκτική παρατήρηση, θα διαπιστωθεί ότι τα σφαιροειδή αποχωρήματα είναι διατεταγμένα στο κέντρο κατά μήκος τις στοάς για την λιριόμυζα, ενώ για το Tuta absoluta, τα αποχωρήματα τοποθετούνται στην άκρη της στοάς ή έξω από αυτήν. Σε πιο προχωρημένες προσβολές το Tuta absoluta δημιουργεί θαλάμους που εύκολα διακρίνονται από τις στοές της λιριόμυζας.

Η προνύμφη της
Φθοριμαίας. Διακρίνεται
εύκολα από το Tuta absoluta
από τον χρωματισμό στον προθώρακα

Τα αρχικά στάδια προσβολής από Tuta absoluta και από Λιριόμυζα μοιάζουν πολύ. Τα σφαιροειδή αποχωρήματα μπορούν να βοηθήσουν για μια γρήγορη ‘αναγνώριση’ του εχθρού στον αγρό Άλλοι υπονομευτές φύλλων: Προβολές που διαπιστώνονται σε φυτά που δεν είναι ξενιστές του Tuta absoluta (π.χ. σπανάκι) οφείλονται σε άλλα είδη υπονομευτών (π.χ. Pegomyia spp.) που δεν θα πρέπει να ανησυχούν τους παραγωγούς. Οι προνύμφες τους δεν φέρουν το χαρακτηριστικό μαύρο στίγμα στον προθώρακα. Φθοριμαία της πατάτας: Τα συμπτώματα που προκαλεί το Tuta absoluta στην τομάτα είναι τα ίδια με αυτά που προκαλεί το συγγενές ιθαγενές είδος Φθοριμαία (Phthorimaea operculella). Η διαφοροποίηση των δυο ειδών στο χωράφι μπορεί να γίνει με ασφάλεια από τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της κάμπιας. Το χρώμα στο κεφάλι και στον προθώρακα είναι ομοιόμορφα σκούρο – καφέ για την Φθοριμαία σε αντίθεση με την Tuta absoluta που φέρει χαρακτηριστικό μαύρο στίγμα στον προθώρακα.

Πως μπορώ να προστατέψω την καλλιέργεια μου;

Η προσβολή μπορεί να καθυστερήσει ή/και να μειωθεί ακολουθώντας τους παρακάτω κανόνες:

1. Με καλό κλείσιμο των ανοιγμάτων του θερμοκηπίου (παράθυρα και αερισμός οροφής) με ειδικό εντομοστεγές δίχτυ.
2. Με εγκατάσταση προθαλάμου με διπλές πόρτες στα θερμοκήπια.

Με καταστροφή των αυτοφυών ξενιστών (ζιζάνια), στον περιβάλλοντα χώρο.

Με χρήση υγειών σποροφύτων (φυτωριακό υλικό με φυτοϋγειονομικό διαβατήριο).

Με αποφυγή της φύτευσης δεύτερης ευπαθούς καλλιέργειας σε θερμοκήπιο που προϋπήρχε προσβεβλημένη καλλιέργεια.

Πως μπορώ να εντοπίσω έγκαιρα την προσβολή;

1. Με φερομονικές παγίδες:
   • Οι φερομόνες ελκύουν μόνο τα αρσενικά και δεν θα αυξήσουν την προσβολή.
   • Η παρουσία αρσενικών στις παγίδες μάς προειδοποιεί για πιθανή επικείμενη προσβολή και μπορεί να παρατηρηθεί πριν από οποιαδήποτε εμφάνιση συμπτωμάτων προσβολής στην καλλιέργεια.
   • Τα θηλυκά και τα αρσενικά έντομα που τελικά επισκέπτονται την καλλιέργεια προσελκύονται από πτητικές ελκυστικές ουσίες που παράγονται αποκλειστικά από τα φυτά της τομάτας (ονομάζονται καϊρομόνες). Επομένως, αν παρατηρηθεί αύξηση στα επίπεδα προσβολής δεν θα σχετίζεται με την χρήση φερομονικών παγίδων στην καλλιέργεια.
2. Με σωστά σχεδιασμένο πλάνο παρακολούθησης της καλλιέργειας για νέες προσβολές:
   • Ο παραγωγός πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζει την προσβολή σε πολύ αρχικά στάδια, κάτι που είναι σχετικά δύσκολο, όπως προαναφέρθηκε και απαιτεί εκπαίδευση και εμπειρία.
   • Για το σχέδιο παρακολούθησης και τη συχνότητα των ελέγχων για νέες προσβολές, να συμβουλευθεί τον τοπικό γεωπόνο ή τεχνολόγο γεωπονίας που παρακολουθεί την καλλιέργεια.
   • Καλά εξασκημένοι γεωπόνοι μπορούν να εκτιμήσουν, ακόμα και χωρίς την βοήθεια μεγεθυντικού φακού, τα επίπεδα ωοθεσίας (πόσα αυγά έχουν τοποθετήσει πάνω στο φύλλο), που δίνει μια εκτίμηση της κατάστασης πριν την έναρξη της προσβολής.

Πώς μπορώ να αποφύγω την προσβολή;

Στην περίπτωση που εισέλθουν ενήλικα Tuta absoluta στην καλλιέργεια θα πρέπει να γίνει προσπάθεια να μειωθεί η προσβολή, μειώνοντας δραστικά τον αριθμό των αυγών που θα εναποτεθούν στην καλλιέργεια.

1. Με μείωση του αριθμού των θηλυκών που ωοθετούν (που γεννούν αυγά).
   • Με εντομοκτόνα: με βάση την ακμαιοκτόνο δράση των εγκεκριμένων χημικών σκευασμάτων.
   • Με παγίδες φωτός: Εφαρμόζεται στην γεωργική πράξη, όμως μπορεί να προσελκύσει έντομα από το εξωτερικό περιβάλλον. Υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις για αυτήν την μέθοδο.
2. Με απωθητικά σκευάσματα. Δεν υπάρχουν ουσίες με επιστημονικά τεκμηριωμένη απωθητική δράση ή/και με έγκριση από το ΥΠΑΑΤ ως απωθητικά.
3. Με μείωση της ικανότητας ωοθεσίας.
   Επιτυγχάνεται με μαζική παγίδευση αρσενικών σε φερομονικές παγίδες νερού με επακόλουθο την αποφυγή γονιμοποίησης των θηλυκών. Εφαρμόζεται στην γεωργική πράξη χωρίς επαρκή επιστημονική τεκμηρίωση και χωρίς έγκριση από το ΥΠΑΑΤ.

Πως μπορώ να μειώσω την προσβολή;

1. Με μηχανική καταστροφή (μόνο σε αρχικά στάδια προσβολής). Με απομάκρυνση και επιμελή καταστροφή προσβεβλημένων καρπών, φύλλων και βλαστών.
2. Με εγκεκριμένα χημικά σκευάσματα.
   
   Στον Πίνακα που ακολουθεί θα βρείτε τα σκευάσματα που έχουν πάρει προσωρινή έγκριση από το ΥΠΑΑΤ για την αντιμετώπιση του Tuta absoluta. Ιδιαίτερη προσοχή να δοθεί στο διάστημα μεταξύ επέμβασης και συγκομιδής, όπως και στην δοσολογία σύμφωνα με τις οδηγίες της ετικέτας.

   

   (*): Τα σκευάσματα έχουν προσωρινή έγκριση 120 ημερών από το ΥΠΑΑΤ (τελευταία ενημέρωση 26-08-10)
   (**): Έλλειψη στοιχείων.

   
   
   Για την αποφυγή ανάπτυξης ανθεκτικότητας να γίνεται εναλλαγή σκευασμάτων με διαφορετικό τρόπο δράσης και να τηρείται ο μέγιστος αριθμός εφαρμογών ανά καλλιεργητική περίοδο. Σκευάσματα που ανήκουν στην ιδία ομάδα δράσης (στην πρώτη στήλη του πίνακα αναφέρονται 6 διαφορετικές ομάδες) δεν θα πρέπει να εναλλάσσονται μεταξύ τους αφού επιδρούν με τον ίδιο τρόπο στον εχθρό.
   Προσοχή!! Η αλόγιστη εφαρμογή χημικών σκευασμάτων:
   • έχει αρνητική επίδραση στους βομβίνους (κοινώς: σβούροι, μέλισσες) που χρησιμοποιούνται για την επικονίαση των φυτών στην θερμοκηπιακή καλλιέργεια τομάτας,
   • επιταχύνει στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας από τον εχθρό μειώνοντας την δραστικότητα των εντομοκτόνων και
   • επιβαρύνει το προϊόν και το περιβάλλον.
3. Με φυσικούς εχθρούς.
   
   
   

   

   Macrolophus pygmaeus

   Από δημοσιευμένες μελέτες φαίνεται πως τα μη εξειδικευμένα αρπακτικά Nesidiocoris tenuis (Νεζιντιόκορις) και Macrolophus pygmaeus (Μακρόλοφους) δίδουν ικανοποιητική προστασία από το νέο εχθρό, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Καλά πειραματικά αποτελέσματα έχουν αναφερθεί και για τα παρασιτοειδή των αυγών, του γένους Τrichogramma (Tριχόγκραμμα), για σκευάσματα εντομοπαθογόνων νηματωδών του γένους Steinernema (Στεϊνερνέμα) και για σκευάσματα εντομοπαθογόνων μυκήτων (για τους οποίους ωστόσο απαιτείται έγκριση κυκλοφορίας).

   

   Nesidiocoris tenuis

   Προσοχή!! Tο Νεζιντιόκορις μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στη ντομάτα σε υψηλούς πληθυσμούς και όταν απουσιάζουν θηράματα για να τραφεί.
   Οι φυσικοί εχθροί μπορούν να ελέγξουν το έντομο, κρατώντας την προσβολή σε χαμηλά επίπεδα, για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς επανειλημμένες επεμβάσεις με χημικά σκευάσματα. Εφόσον επεμβάσεις με εντομοκτόνα κριθούν απαραίτητες, να επιλεχθούν δραστικές ουσίες με την μικρότερη δυνατή επίδραση στους ωφέλιμους οργανισμούς, όπως αναφέρονται στον Πίνακα.

Ενέργειες που πρέπει να γίνουν σε προσβεβλημένες καλλιέργειες.

Ωoθεσία από το Tuta absoluta πάνω σε φύλλο τομάτας

1. Απομακρύνουμε και καταστρέφουμε με κάψιμο ή με θάψιμο τα υπολείμματα της προσβεβλημένης καλλιέργειας, ώστε να περιορίσουμε την εξάπλωση του εχθρού σε γειτονικές καλλιέργειες. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε μπορούμε να στοιβάξουμε τα υπολείμματα σε σωρούς και να τα καλύψουμε ερμητικά με πλαστικά θερμοκηπίου για 2 μήνες. Οι ελεύθερες άκρες του πλαστικού να παραχωθούν επιμελώς.
2. Απολυμαίνουμε το χώρο του θερμοκηπίου πριν την νέα φύτευση. Η εφαρμογή ηλιοαπολύμανσης του εδάφους για 4 έως 8 εβδομάδες (ανάλογα με την εποχή εφαρμογής της) μπορεί να συντελέσει στη μείωση των πληθυσμών του εντόμου στο έδαφος του θερμοκηπίου, πριν την έναρξη της νέας καλλιέργειας τομάτας.

Γενικές παρατηρήσεις

Προς το παρόν η αντιμετώπιση του Tuta absoluta είναι σχετικά δύσκολη. Μόνο ο συνδυασμός διαφορετικών μεθόδων, στα πλαίσια της ολοκληρωμένης διαχείρισης των εχθρών της καλλιέργειας, μπορεί να δώσει ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα με χαμηλό κόστος.